ALİ SUAVİ
Ali Suavi (doğumu: 1838 İstanbul - ölümü:1878
İstanbul) Türk düşünürü ve ya¬zarıdır. Medrese eğitimini tamamladıktan
sonra 1866'da Muhbir gazetesinde yazı¬lar yazmaya başladı. Devrin
yönetimini eleştirdiği için Kastamonu'ya sürüldü. 1869'da oradan
Avrupa'ya kaçtı. Londra'da Muhabir, Paris'te Ulum gazetelerini
yayınladı. 1876'da yurda dönünce Basiret'te Mithat Paşa'yı sert bir
dille eleştirdi. İşsiz kaldığı bir sırada V. Murat'ı tekrar tahta
çıkarmak için beş yüz kadar Rume¬li göçmeniyle Çırağan Sarayı'nı bastı.
Olay yerine yetişen Beşiktaş Muhafızı Ha¬san Paşa tarafından öldürüldü.
Ali
Suavi, İngiliz parlamentarizmine benzeyen bir meşrutiyet arzusunu daimi
olarak dile getiriyordu. Fransız filozoflarından büyük oranda
etkilenmişti. Paris'te kısa bir süre LaRepublique adında bir gazete
çıkartmıştı. Bu gazetede halk toplu¬luklarının bir araya gelerek
taleplerini hükümete özgürce sunabilecekleri bir sis¬tem tasvir etmişti.
Diğer
taraftan klasik medrese tahsili görmemiş olan Suavi, kimi yazarlarca
mu-haddis ve müctehid olarak görülmüştür. Suavi, dinde reform yapmak
gerektiğini, hutbenin her milletin kendi dilinde okunmasını ısrarla
savunmuştur. Suavi'nin bu fikirleri daha sonra Cemaleddin Efgani
tarafından geliştirilecektir.
Namık Kemal'in Abdülhak Hâmid'e
gönderdiği bir mektubunda, AH Suavi hakkında söylediği şu sözler bir
hayli düşündürücüdür: "Ali Suavi hiç de senin tahminin gibi bir adam
değildi. Bir çehre nümayişine aldanmışsın. Onunla iki se¬ne arkadaşlık
ettim. O öyle bir adamdı ki, garazkâr ve dünyada misli görülmedik bir
şarlatandı. Ben her şeye öyle kolay inanmadığım hâlde, bana kendini
yedi-se-kiz dil biliyormuş gibi gösterdi. O kadar cahil, cehaletiyle
beraber o kadar mağ¬rurdu. Türkçe üç satır bir şey yazsa, Meme maskara
olurdu."
Eserleri
Kamus-ül-Ulum vel-Maarif Ali Paşa 'nın Siyaseti Hukuk-üş-Şevari, Hive Hanlığı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder