Gölge Tiyatrosu nedir - Gölge Tiyatrosunun Özellikleri

Ülkemizde ilk olarak Osmanlılar zamanında ortaya çıkmıştır.
Profesör Doktor Metin And’ın bildirdiğine göre; ‘ Osmanlılar Mısır’ın
fethinden sonra Mısır’dan pek çok zanaatkar ve sanatkarın yanı sıra
Gölge tiyatrosu ustalarını İstanbul’a getirmişlerdir.

Uzakdoğu
ülkelerinden geçerek Mısır’a oradan da İstanbul’a gelen Gölge
Tiyatrosu, burada, Osmanlıların sanat zevkine göre yeniden
yorumlanarak; tipleri bize ait, özgün, bir gölge tiyatrosu olarak
Karagöz Perde oyunları çıkmıştır.



Osmanlılar zamanından günümüze yirmiyi aşkın oyun kalmıştır. Karagöz metinlerinin çoğu ortaoyununa uyarlanmıştır.

Günümüzde
Karagöz, eski metinlere yenileri de eklenerek, usta-çırak ilişkisiyle
yetişen karagöz ustaları tarafından oynatılarak yaşatılmıştır.

Karagözün
çıkış yeri olduğuna inanılan Bursa’da her yıl festivaller
yapılmaktadır. Aynı kentte birde Karagöz Derneği faaliyetlerini
sürdürmektedir.

Karagöz perde oyunlarının asal iki kişisi ise
Karagöz ve Hacivat’tır. Karagöz, halk masallarındaki Keloğlan
prototiğinin İstanbul versiyondur.

Köyden kente göçmüş ama henüz
kentleşmemiş günümüz insanlarının bir ilk örneğidir. Karagöz’de
Keloğlan gibi yerine göre saf, yerine göre kurnaz, çoğu kez iyi
niyetli, nüktedan, hazırcevap ve komik bir halk tipidir.



Hacivat
ise tersine, tam bir kent tipidir. Kentli bilgisi, görgüsü, kibarlığı,
çelebiliği ona aittir. Komedi de zaten bu zıt tiplerin çatışmalarından
doğar.

Karagöz aslında eski bir İstanbul haritasıdır. Eski
İstanbul’da çoğunluk başka başka azınlıklar, Osmanlı İmparatorluğunun
çeşitli bölgelerinden gelen insanlar, semt-semt birarada yaşıyorlardı.
İşte Karagöz tipleri de farklı farklı semtlerden alınmış farklı farklı
tiplerden oluşuyordu.



Karagözün belli başlı tipleri
(tasvirleri): Beberuhi, Matiz, Tuzsuz **** Bekir, Karagözün Karısı,
Karagözünoğlu; azınlık tipleri olarak da: Rum, Ermeni, Laz, Çerkez,
Argo, Bolu lu, Kastamonulu ve Kayserili dir.

Karagöz oyunları
konularını, ya eski İstanbul yaşamındaki toplumsal olaylardan (örneğin
Kanlı Nigar), ya masallardan (örneğin Ferhat ile Şirin) ya da yeni
metinlerde olduğu gibi çağdaş yaşamdan alır.

Eski İstanbul da
Karagöz oyunları büyük-küçük herkese, özellikle bazı özel saray ve
konak gösterilerinde sadece büyüklere oynatıldığını, bu yüzden bazı
Karagöz metinlerinin politik ve müstehcen tarafları bulunduğunu; oysa,
günümüzde Karagöz oyunlarının daha çok çocukları hedeflediğini
belirtmeliyiz.